Przedsiębiorstwa
Zarządca sukcesyjny. Czy możliwe jest zachowanie ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa po śmierci właściciela?
Dnia 25 listopada 2018 r. wejdzie w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1629). Jej głównym celem jest stworzenie warunków do zapewnienia ciągłości istnienia i funkcjonowania przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci poprzez powołanie zarządcy sukcesyjnego, którego zadaniem jest prowadzenie spraw przedsiębiorstwa po śmierci jego właściciela do momentu ukończenia wszelkich formalności spadkowych. Ustawa ta wprowadza także dodatkową ochronę praw osób trzecich związanych z prowadzeniem jednoosobowej działalności gospodarczej, takich jak pracownicy i kontrahenci.
Jak jest obecnie?
Obecnie jednoosobowa działalność gospodarcza, będąca najpopularniejszą formą wykonywania działalności gospodarczej w Polsce, „umiera” wraz przedsiębiorcą, z którym jest ściśle związana. Skutkuje to co do zasady m.in. wygaśnięciem umów o pracę, pełnomocnictw czy koncesji, licencji, zezwoleń. Dochodzi także do wygaśnięcia lub braku faktycznej możliwości wykonywania umów cywilnoprawnych. Zablokowana zostaje możliwość wypłaty środków pieniężnych z rachunku bankowego przedsiębiorcy, powstają problemy na gruncie prawa podatkowego. Spadkobiercy nie mogą posługiwać się dotychczasową firmą przedsiębiorstwa i jego numerem NIP. Kontynuacja czy wznowienie działalności przez następców prawnych oraz zachowanie jej pełnej ciągłości jest w praktyce bardzo trudna, ponieważ może nastąpić dopiero po prawomocnym stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. W tym czasie brak jest jednak podmiotu umocowanego do zarządzania przedsiębiorstwem i podejmowania podstawowych decyzji.
Co się zmieni?
Ustawa wprowadzi instytucję zarządu sukcesyjnego, która umożliwi kontynuację prowadzonej działalności po śmierci osoby fizycznej, będącej przedsiębiorcą, w okresie pomiędzy otwarciem spadku a jego działem.
Jak ustanowić zarząd sukcesyjny?
Po pierwsze – przedsiębiorca jeszcze za życia może powołać zarządcę sukcesyjnego, który musi wyrazić zgodę na pełnienie tej funkcji. Oba oświadczenia sporządzone muszą zostać w formie pisemnej. Powołanie może nastąpić na dwa sposoby, a mianowicie przez wskazanie określonej osoby do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo zastrzeżenie, że stanie się nim wskazany prokurent. Następnie należy dokonać wpisu do CEIDG. Od takiego wniosku nie pobiera się opłat. Można go złożyć online, w urzędzie gminy lub wysłać pocztą. Przepisy ustawy nie określają terminu na dokonanie wpisu, należy jednak pamiętać, że od niego zależy skuteczność powołania zarządcy sukcesyjnego.
Po drugie – powołanie zarządu sukcesyjnego może nastąpić po śmierci przedsiębiorcy, jednak w tym wypadku wymagana jest konieczność zachowania formy aktu notarialnego. Mogą to zrobić:
-
małżonek przedsiębiorcy, który ma udział w przedsiębiorstwie w spadku;
-
spadkobierca ustawowy, który przyjął spadek;
-
jeśli ogłoszono testament – spadkobierca testamentowy, który przyjął spadek albo zapisobiorca windykacyjny, jeśli zapis obejmował przedsiębiorstwo;
-
po stwierdzeniu nabycia spadku – osoba, która spadek nabyła.
Jeśli jest kilka osób uprawnionych do powołania zarządu sukcesyjnego, niezbędna jest zgoda osób posiadających łącznie udział większy niż 85% w przedsiębiorstwie w spadku.
Zawieszenie działalności nie wpływa na możliwość ustanowienia zarządcy, natomiast takiego prawa pozbawiony jest przedsiębiorca, który ogłosił upadłość.
Ilu zarządców sukcesyjnych można powołać?
Funkcję zarządcy sukcesyjnego w jednym czasie może pełnić tylko jedna osoba. Ustawa przewiduje jednak możliwość powołania „rezerwowego” zarządcy na wypadek, gdyby zarządca sukcesyjny powołany w pierwszej kolejności zrezygnował z pełnienia tej funkcji albo z jakiegoś powodu nie mógł jej sprawować.
Kto może być zarządcą sukcesyjnym?
Może być nim osoba fizyczna spełniająca dwa kryteria. Po pierwsze – musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, a po drugie – nie mógł zostać wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej. Jednak przede wszystkim, powinna być to być osoba, którą przedsiębiorca darzy zaufaniem i która posiada niezbędną wiedzę, by zarządzać przedsiębiorstwem.
Jakie kompetencje ma zarządca sukcesyjny?
Zarządca sukcesyjny wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z wykonywanej przez niego działalności gospodarczej oraz prawa i obowiązki wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Dotyczy to wszelkich praw i obowiązków, niezależnie od źródła ich powstania. Może on samodzielnie dokonywać czynności zwykłego zarządu w sprawach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Natomiast w sprawach przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda wszystkich właścicieli przedsiębiorstwa w spadku, a w razie braku takiej zgody – zezwolenie sądu.
Zarządca sukcesyjny m.in. wykonuje uprawnienia i obowiązki pracodawcy, reguluje zobowiązania prywatnoprawne i publicznoprawne, jest uprawniony do zawierania, wykonywania i rozwiązywania wszelkich umów oraz dysponowania rachunkiem bankowym przedsiębiorcy wykorzystywanym przy prowadzeniu przedsiębiorstwa.
Zarządca działa w imieniu własnym, ale na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku. Może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku oraz brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowoadministracyjnych.
Zarząd sukcesyjny nie może być przeniesiony ani ograniczony ze skutkiem wobec osób trzecich. Zarządca ma jednak prawo ustanowić pełnomocnika do poszczególnej czynności lub pewnego rodzaju czynności.
Czy zarządcy sukcesyjnemu przysługuje wynagrodzenie?
Funkcja zarządcy sukcesyjnego może być wykonywana zarówno odpłatnie, jak i bezpłatnie, ponieważ mają do niej odpowiednie zastosowanie przepisy o zleceniu. Szczegółowe uregulowania dot. wynagrodzenia pozostawiono decyzji stron, jednak jeśli zarządca sukcesyjny nie zobowiązał się wykonać swojej funkcji bez wynagrodzenia, za wykonywanie zarządu należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
Jak długo trwa zarząd sukcesyjny?
Zarząd sukcesyjny może trwać 2 lata po śmierci przedsiębiorcy, a z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres na czas nie dłuższy niż 5 lat. Zarząd sukcesyjny może wygasnąć także, jeżeli:
-
w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy nikt nie przyjął spadku,
-
stwierdzono nabycie przedsiębiorstwa w spadku przez jedynego spadkobiercę albo zapisobiorcę windykacyjnego,
-
jedna osoba nabyła całe przedsiębiorstwo w spadku,
-
w ciągu miesiąca od wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG nie powołano kolejnego zarządcy,
-
ogłoszono upadłość przedsiębiorcy,
-
wcześniej nastąpi dział spadku.
Czy warto ustanowić zarząd sukcesyjny?
Tak. Wprowadzone przez ustawodawcę rozwiązania dają możliwości do zapewnienia ciągłości istnienia i funkcjonowania przedsiębiorstwa osoby fizycznej po jej śmierci, ale jeszcze za życia przedsiębiorcy i jego wpływ na osobę, która będzie prowadzić przedsiębiorstwo. Zaproponowane rozwiązania są nieskomplikowane i łatwe do wdrożenia, dlatego warto poświęcić chwilę, żeby zabezpieczyć przedsiębiorstwo jeszcze za swojego życia, oszczędzając spadkobiercom pośpiechu w załatwianiu spraw spadkowych.
Podstawa prawna
Dz. U. z 2018 r. poz. 1629
Jak możemy porozmawiać?
Jesteśmy dostępni nie tylko w biurach stacjonarnych. Bez wychodzenia z domu możesz już dziś porozmawiać z nami o swojej sprawie.
Porozmawiajmy,
teraz także online
Pomoc prawna także online!
Od wielu już lat naszym klientom oferujemy możliwość zdalnej współpracy, stosując nasze sprawdzone narzędzia, jakimi są e-Porada i e-Kancelaria. Czekamy na Państwa nie tylko w naszych oddziałach - zapraszamy również do skorzystania z wideorozmowy, porady prawnej online lub czatu.
Starogard Gdański
ul. Rynek 21/2,
83-200 Starogard Gdański
Wyślij e-mail
Sekretariat
kancelaria@gramatowscy.pl
Jesteśmy dostępni
od poniedziałku do piątku
w godzinach 8:15-16:00
Skorzystaj z wideochatu
Połącz się teraz online
Połącz wideo
Jesteśmy dostępni
od poniedziałku do piątku
w godzinach 8:15-16:00
Spotkajmy się
Wybierz odpowiedni dla Ciebie termin
Umów spotkanie
Spotkajmy się w wybranej siedzibie kancelarii,
aby omówić Twoją sprawę.