Dnia 1 stycznia 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych. Nowy tytuł zyskała ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, obecnie nazwana: ustawą o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Określa ona szczególne uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika w związku z terminami zapłaty w transakcjach handlowych, skutki niewykonania takich obowiązków oraz postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.

Pierwsza zmiana dotyczy wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, które obecnie - w stosunku do podmiotów inne niż publiczne podmioty lecznicze - wynoszą 11,5%.  

Ustawa ta wprowadza w stosunku do dużych przedsiębiorców nowy obowiązek, którym jest konieczność złożenia drugiej stronie transakcji handlowej oświadczenia o posiadaniu statusu dużego przedsiębiorcy. Oświadczenie to składa się w formie, w jakiej jest zawierana transakcja handlowa, najpóźniej w momencie jej zawarcia.

Dużego przedsiębiorcę zdefiniowano jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia więcej niż 250 pracowników i którego obrót przekracza 50 mln EUR lub roczna suma bilansowa przekracza 43 mln EUR.

Ponadto, jeżeli dłużnikiem zobowiązanym do zapłaty za towary lub usługi jest duży przedsiębiorca, a wierzycielem - mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca albo średni przedsiębiorca, to termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni (liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi). W przypadku, gdy strony ustalą harmonogram spełnienia świadczenia pieniężnego w częściach, termin ten stosuje się do zapłaty każdej części świadczenia pieniężnego. Jeżeli termin zapłaty został określony w umowie niezgodnie z powyższymi warunkami, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni (liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi) przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Wierzyciel może odstąpić od umowy albo wypowiedzieć umowę, jeżeli termin zapłaty określony w umowie przekracza 120 dni.

Kolejną ważną zmianą w ww. ustawie jest uzależnienie wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności od wysokości świadczenia pieniężnego. Przed nowelizacją - niezależnie od wysokości wystawionej faktury - wierzyciel w przypadku opóźnienia płatności mógł dochodzić od dłużnika równowartości kwoty 40 euro tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności. Obecnie wartość tej rekompensaty jest uzależniona od wartości świadczenia i wynosi:

• 40 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5.000 złotych;
• 70 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50.000 złotych;
• 100 euro - gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50.000 złotych.

Jednocześnie, wprowadzono także zakaz zbywania prawa do rekompensaty.
Kolejny obowiązek dotyczy podatkowych grup kapitałowych, bez względu na wysokość osiągniętych przychodów oraz podatników innych niż podatkowe grupy kapitałowe, u których wartość przychodu uzyskana w roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 mln euro przeliczonych na złote. Kierownicy tych podmiotów powinni przekazać, drogą elektroniczną, ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, w terminie do dnia 31 stycznia każdego roku, sprawozdanie o stosowanych przez te podmioty w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych.

Wprowadzony został także zakaz nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych przez podmioty niebędące podmiotami publicznymi. Ma to miejsce w przypadku, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez ten podmiot wynosi co najmniej 2.000.000 złotych. Postępowanie w tej sprawie prowadzi Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a w przypadku, gdy stwierdzi nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych nakłada, w drodze decyzji, administracyjną karę pieniężną.