Dla instytucji
Projekt zmiany ustawy 10H – czy czeka nas wiatrowa rewolucja?
W ramach rządowego procesu legislacyjnego procedowany jest projekt ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw1 (dalej: Projekt). Projekt datowany jest jeszcze na kwiecień 2021 roku i obecnie znajduje się w fazie opiniowania. Projekt stał się ostatnio przedmiotem szerszego zainteresowania, a władze przedstawiały go jako jedno z rozwiązań, które ma stanowić odpowiedź na rosnące ceny energii elektrycznej. Na rządowych stronach jako pierwszy z celów, które ma realizować ustawa, wskazuje się zwiększenie rozwoju energetyki rozproszonej ze źródeł odnawialnych2. Czy procedowane zmiany rzeczywiście mogą stanowić pozytywny impuls dla rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce? A może czeka nas prawdziwa wiatrowa rewolucja? W niniejszym artykule postaram się odpowiedzieć na te pytania i przeanalizować zakres procedowanych zmian.
Zapał entuzjastów rozwoju energetyki wiatrowej może być mocno ostudzony już pierwszymi słowami uzasadnienia Projektu. Cel, jaki stawia się bowiem przed Projektem, to: wprowadzenie zmian w zasadach lokalizowania inwestycji w zakresie lądowych elektrowni wiatrowych w gminach, które wyrażają wolę lokowania takiej infrastruktury oraz „odblokowanie” rozwoju budownictwa mieszkalnego w sąsiedztwie tych elektrowni przy zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa ich eksploatacji i zapewnieniu pełnej informacji o planowanej inwestycji dla mieszkańców okolicznych terenów. Wśród celów wskazano zatem jedynie na „zmiany” w zakresie lokalizacji inwestycji. Nie ma tam mowy o wywarciu pozytywnego wpływu na rozwój, nie wspominając już o ułatwieniu realizacji inwestycji energetyki wiatrowej. Zamiast tego w uzasadnieniu wspomina się o tym, że lokalizowanie inwestycji ma być uzależnione od woli gminy, co powinno sugerować, że projekt nie będzie oferował rozwiązań na poziomie centralnym, a ewentualne decyzje podejmowane będą na poziomie lokalnym. Dwa cele, które również zostały bardzo jasno zarysowane, to zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa eksploatacji takich inwestycji i zapewnienie pełnej informacji o planowanej inwestycji, co sygnalizuje wprowadzenie dodatkowych obowiązków dla inwestorów i użytkowników elektrowni wiatrowych. Dalej w części 4. uzasadnienia Projektu wspomina się o tym, że celem projektu jest ułatwienie lokalizacji inwestycji, przy czym ma to dotyczyć jedynie tych gmin, które wyrażą taką wolę.
Dla porządku wspomnieć należy, że Projekt przewiduje wprowadzenie regulacji dotyczących bezpieczeństwa użytkowania elektrowni wiatrowych (w tym m.in. zasad przeprowadzania czynności serwisowych i podmiotów uprawnionych do ich wykonywania). Za bezpieczeństwo elektrowni wiatrowej ma odpowiadać podmiot ją eksploatujący. Regulacje dotyczące bezpieczeństwa eksploatacji elektrowni pozostaną jednak poza zakresem niniejszego artykułu.
Przyjrzyjmy się zatem poszczególnym projektowanym rozwiązaniom dotyczącym przygotowania inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych. W niniejszym artykule chciałbym omówić dwie grupy projektowanych rozwiązań – dotyczące oceny oddziaływania na środowisko oraz dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego.
W zakresie planowania przestrzennego Projekt przewiduje zmiany w Ustawie z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 981 i 1378) oraz Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2020 r. poz. 293, 782, 1086 i 1378 oraz z 2021 r. poz. 11). Jak wskazuje się w uzasadnieniu projektu – założeniem jest utrzymanie dotychczasowych zasad stanowiących o tym, że lokalizacja takiej inwestycji może nastąpić wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, a minimalna odległość elektrowni od zabudowy mieszkalnej wynosić będzie w dalszym ciągu nie mniej niż 10-krotność wysokości elektrowni. Co się zatem zmienia? Otóż zmianie ulega obszar, dla jakiego trzeba będzie uchwalić miejscowy plan zagospodarowania (ma być to obszar oddziaływania, a nie jak dotychczas – cały obszar wyznaczony zgodnie z zasadą 10H). Gmina, uchwalając miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, będzie mogła również wyznaczyć odległość elektrowni wiatrowej od zabudowy mieszkaniowej mniejszą niż tzw. 10H, wyznaczoną obszarem oddziaływania, ale nie mniejszą niż 500 metrów. Czym jest wspomniany obszar oddziaływania? Jest to obszar wyznaczony w prognozie oddziaływania na środowisko, na który inwestycja może potencjalnie wpływać. Innymi słowy – jeśli w prognozie oddziaływania na środowisko ustalone zostanie, że elektrownia oddziaływać będzie na obszar w promieniu mniejszym niż tzw. 10H, to gmina może (ale nie musi) ustalić w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego mniejszą niż 10H (ale nie mniejszą niż wynikającą z obszaru oddziaływania) odległość zabudowy mieszkalnej od elektrowni wiatrowej. Oczywiście, niezależnie od obszaru oddziaływania elektrowni, odległość ta nie może być mniejsza niż 500 metrów. Niezależnie jednak od tego, jaka minimalna odległość elektrowni wiatrowych od zabudowy mieszkaniowej zostanie ustalona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska może wyznaczyć inną (w domyśle – większą) odległość w ramach procedury oceny oddziaływania na środowisko konkretnej inwestycji.
Novum, o którym warto wspomnieć, jest w mojej ocenie również dołożenie dodatkowych elementów do procedury uchwalania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który zakłada lokalizację na terenie gminy elektrowni wiatrowych. Projektowane zmiany zakładają, że strategiczna ocena oddziaływania na środowisko (prognoza oddziaływania) w toku uchwalania m.p.z.p. stanie się obligatoryjna. Dotychczas gmina mogła odstąpić od jej przeprowadzenia. Zmianie ulec ma również charakter udziału Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w procedurze uchwalania takiego miejscowego planu. Dotychczas organ ten jedynie opiniował projekt planu; po zmianach – plan będzie musiał zostać uzgodniony z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska. RDOŚ uzyska zatem możliwość wywarcia władczego wpływu na proces inwestycyjny już na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Projektowane zmiany w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247) częściowo zostały omówione już wcześniej. Warto jednak wspomnieć, że oprócz obowiązku przeprowadzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego przewidującego budowę elektrowni wiatrowych, projektowane zmiany zakładają m.in. że w przypadku inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko w każdym przypadku będzie obowiązkowe. Obecnie - przynajmniej w teorii - możliwe jest stwierdzenie braku potrzeby przeprowadzania takiej oceny. Równocześnie projektodawca przewiduje również określenie dodatkowej, wymaganej treści raportu o oddziaływaniu na środowisko w przypadku inwestycji w zakresie elektrowni wiatrowych.
Projektowane zmiany w mojej ocenie nie wprowadzają rewolucyjnych rozwiązań, które umożliwią dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej w Polsce. Zmiany te, w mojej ocenie, w praktyce mogą się przełożyć wręcz na skomplikowanie i wydłużenie całego procesu inwestycyjnego. Przykładowo szereg instytucji, które - przynajmniej w teorii - nie w każdym przypadku musiały być realizowane (prognoza oddziaływania na środowisko, ocena oddziaływania na środowisko), obecnie stanie się obowiązkowa. Obowiązki w zakresie przeprowadzania dodatkowych konsultacji czy wydłużonego okresu wyłożenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego również bez wątpienia nie wpłyną na skrócenie całego procesu. Co nie mniej istotne – pomimo, iż ustawodawca deklaruje, że Projekt ma dawać gminom narzędzia do wspierania rozwoju energetyki wiatrowej i niejako „oddawać ułatwianie lokalizowania takich elektrowni w ręce gmin”, to w praktyce rozwinięte zostaną możliwości wpływania na tok procesu inwestycyjnego przez rządowe organy ochrony środowiska.
Niewątpliwie docenić należy fakt, że po latach stagnacji ustawodawca zdecydował się poddać rewizji regulacje dotyczące inwestycji w elektrownie wiatrowe. Osobiście nie spodziewałbym się jednak, że przyjęcie projektowanych rozwiązań doprowadzi do gwałtownego wzrostu zainteresowania inwestycjami w energetykę wiatrową. Z punktu widzenia inwestora (w szczególności inwestora zagranicznego) regulacje, jak i sama procedura, w wyniku wejścia w życie projektowanych zmian staną się jeszcze bardziej skomplikowane, a wielostopniowa i wielokrotna kontrola inwestycji przez – często te same – organy lub podmioty oznacza mniejszą przewidywalność inwestycji i generuje większe koszty przygotowania takiej inwestycji.
Zgadzam się zatem z uzasadnieniem Projektu, gdzie wskazano, że celem projektu jest m.in. zwiększenie bezpieczeństwa inwestycji w energetykę wiatrową i kontroli lokalnej społeczności nad tego rodzaju inwestycjami – w tym zakresie projekt na pewno ma potencjał do zrealizowania postulatów. W zakresie przygotowania inwestycji – projekt zakłada zmianę (nie – ułatwienie) i takie zmiany nastąpią. Czy będą to zmiany, które zachęcą inwestorów do masowego inwestowania w energetykę wiatrową? Moim zdaniem dziś to trochę za mało, ale poczekajmy na ostateczny kształt projektu.
__________________________________
1 https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12346353/katalog/12785203#12785203 data wejścia: 20/04/2022
2 https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/elektrownie-wiatrowe-nowelizacja-tzw-ustawy-10H data wejścia: 20/04/2022
Jak możemy porozmawiać?
Jesteśmy dostępni nie tylko w biurach stacjonarnych. Bez wychodzenia z domu możesz już dziś porozmawiać z nami o swojej sprawie.
Porozmawiajmy,
teraz także online
Pomoc prawna także online!
Od wielu już lat naszym klientom oferujemy możliwość zdalnej współpracy, stosując nasze sprawdzone narzędzia, jakimi są e-Porada i e-Kancelaria. Czekamy na Państwa nie tylko w naszych oddziałach - zapraszamy również do skorzystania z wideorozmowy, porady prawnej online lub czatu.
Starogard Gdański
ul. Rynek 21/2,
83-200 Starogard Gdański
Wyślij e-mail
Sekretariat
kancelaria@gramatowscy.pl
Jesteśmy dostępni
od poniedziałku do piątku
w godzinach 8:15-16:00
Skorzystaj z wideochatu
Połącz się teraz online
Połącz wideo
Jesteśmy dostępni
od poniedziałku do piątku
w godzinach 8:15-16:00
Spotkajmy się
Wybierz odpowiedni dla Ciebie termin
Umów spotkanie
Spotkajmy się w wybranej siedzibie kancelarii,
aby omówić Twoją sprawę.