Na przestrzeni ostatnich kilku miesięcy zaobserwowaliśmy zwiększone zainteresowanie klientów tematem odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci.

Przychodzą do nas klienci po poradę zarówno na etapie toczącego się już postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po spadkodawcy, który pozostawił długi, jak i osoby zainteresowane odrzuceniem spadku w imieniu małoletnich dzieci niejako „zapobiegawczo”- gdy jedynie podejrzewają, że spadkodawca mógł pozostawić po sobie  długi.

W pierwszej kolejności należy pamiętać, że osoby małoletnie jako nie mające pełnej zdolności  do czynności prawnych, zarówno przed jak i po nowelizacji przepisów, jaka miała miejsce 18.10.2015 r. - dziedziczą ustawowo jedynie z dobrodziejstwem inwentarza. Co oznacza, że odpowiadają za długi spadkowe jedynie do wysokości aktywów wchodzących w skład masy spadkowej. 

W tym momencie pada pytanie: więc czemu najlepszym rozwiązaniem i tak pozostaje odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka? Odpowiedź jest prosta: wprawdzie małoletni z mocy prawa nabywają spadek z dobrodziejstwem inwentarza, lecz nie chroni to ich przed postępowaniami sądowymi i egzekucyjnymi oraz rodzi konieczność powoływania się na ograniczenie odpowiedzialności. 

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka jest dwuetapowe. Pierwszy etap to uzyskanie zgody Sądu opiekuńczego na czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka. Sądem właściwym jest Sąd Rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, a w braku miejsca zamieszkania - Sąd opiekuńczy miejsca jego pobytu. Jeżeli brak i tej podstawy - właściwy jest Sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

Sąd w takim postępowaniu bada, czy są podstawy do odrzucenia spadku, prosi rodziców o wykaz długów jak i aktywów spadkodawcy. Sąd musi się upewnić, czy działanie rodzica jest zgodne z dobrem i interesem małoletniego dziecka. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, Sąd wydaje postanowienie, w którym wyraża zgodę na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka. 

Drugi etap to odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka przed notariuszem lub Sądem rejonowym właściwym dla spadkodawcy, w którym toczy się już postępowanie spadkowe. 

Spadek w imieniu małoletniego dziecka po uzyskaniu prawomocnego odpisu postanowienia Sądu opiekuńczego, może odrzucić którykolwiek z rodziców. Oznacza to, że nie jest konieczne, aby odrzucenia dokonał ten rodzic, który wcześniej sam odrzucił spadek.

Termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka jest taki sam jak dla osoby pełnoletniej i wynosi 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o swoim powołaniu do spadku. 

W przypadku dziecka w przeważającej większości wypadków będzie to 6 miesięcy od dnia, w którym rodzic odrzuca spadek we własnym imieniu.  

Tu rodzi się pytanie: co jeżeli postępowanie o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka przedłuży się? Na szczęście w jednym z orzeczeń w 2013 roku Sąd Najwyższy uznał, że 6-miesięczny termin nie biegnie w czasie, gdy sprawa o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku toczy się przed sądem (czyli od dnia złożenia wniosku do dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu). 

Nie zmienia to faktu, że do procedury odrzucenia spadku przez małoletniego należy podejść odpowiednio szybko i nie odkładać go na ostatnią chwilę. Tak, aby przez zwykłe niedopatrzenie nie okazało się, że zarządzając majątkiem dziecka, nie dotrzymałeś odpowiedniego terminu i przyjąłeś majątek z całym dobrodziejstwem inwentarza, a zatem także i z wiążącymi się z nim licznymi długami.