Jeżeli zmarły pozostawił po sobie długi, to nawet jako dalsi krewni musimy sprawdzić, czy nie zostaliśmy powołani do dziedziczenia z uwagi na odrzucenie spadku przez bliższych krewnych. 
 

W ostatnim czasie do kancelarii zgłasza się dużo osób z problemami wynikającymi z dziedziczenia długów spadkowych. Niewielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, że w niektórych sytuacjach możemy odziedziczyć długi nawet dalszych krewnych. Będzie to miało miejsce w sytuacji, gdy bliscy krewni zmarłego odrzucą spadek w terminie. 
 

Warto wiedzieć, że w przypadku niesporządzenia testamentu przez spadkodawcę następuje tzw. dziedziczenie ustawowe, które zostało opisane w kodeksie cywilnym. Zgodnie z regułami dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek zmarłego oraz dzieci. Dziedziczą oni w częściach równych, jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż ¼ spadku (art. 931 § 1 kc). Jeżeli jedno z dzieci nie dożyło otwarcia spadku, to jego udział przypada jego zstępnym w częściach równych. Tak samo jest w przypadku, gdy jeden ze zstępnych zmarłego odrzuci spadek – jest on wtedy traktowany w taki sposób, jak gdyby nie dożył otwarcia spadku. W braku zstępnych spadkodawcy dziedziczy jego małżonek i rodzice spadkodawcy. Udział każdego z rodziców w spadku (a więc również w długach spadkodawcy) wynosi po 1/4. Gdy również małżonek odrzuci spadek po zmarłym, to całe długi (albo aktywa) dziedziczą rodzice spadkodawcy. W braku rodziców spadkodawcy (albo w przypadku odrzucenia przez nich spadku) następnymi osobami do dziedziczenia jest rodzeństwo spadkodawcy. Gdy rodzeństwo nie dożyje śmierci spadkodawcy, to dziedziczyć będą jego dzieci, a w przypadku odrzucenia spadku przez nich albo niedożycia śmierci spadkodawcy dziedziczą wnuki. Następnie w braku tych krewnych (albo w przypadku odrzucenia spadku przez nich) do dziedziczenia dochodzą dziadkowie spadkodawcy, o ile dożyli śmierci spadkodawcy. Tutaj ponownie w przypadku braku dziadków spadkodawcy do dziedziczenia dochodzą zstępni dziadków. W ten oto sposób możemy odziedziczyć długi np. swojego zmarłego kuzyna. 
 

W przypadku, gdy w skład spadku wchodzą w większości albo jedynie długi, to należy rozważyć odrzucenie spadku. Musimy jednak pamiętać o terminach na dokonanie czynności odrzucenia spadku. Termin na odrzucenie spadku po zmarłym wynosi sześć miesięcy od śmierci spadkodawcy, a w przypadku dalszych krewnych termin wynosi sześć miesięcy od odrzucenia spadku przez bliższego krewnego spadkodawcy. Przykładowo, gdy jedno z dzieci spadkodawcy odrzuci spadek, to jego zstępni mają sześć miesięcy na to, żeby spadek odrzucić. Termin ten liczony jest od dnia, gdy nasz poprzednik złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku. Gdy dochodzi do dziedziczenia naszego małoletniego dziecka, to przed złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku musimy zwrócić się do sądu rodzinnego o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Dopiero z takim postanowieniem sądu rodzinnego będziemy mogli spadek w imieniu małoletniego dziecka odrzucić (przed Sądem albo u notariusza). 
 

Często zdarza się, że o długach krewnego dowiadujemy się w sytuacji, gdy wierzyciel założy sprawę spadkową po spadkodawcy. Warto wiedzieć, że w przypadku późniejszego ujawnienia długów spadkodawcy istnieje możliwość przywrócenia terminu na odrzucenie spadku. W takiej sytuacji należy niezwłocznie złożyć do sądu wniosek o przywrócenie terminu na odrzucenie spadku. Wniosek powinien zawierać również prośbę o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. W takim wniosku należy dokładnie uzasadnić, dlaczego pozostawaliśmy dotychczas w błędnym przekonaniu o tym, że spadek nie jest obciążony długami. 
 

Podstawą do złożenia takiego wniosku do Sądu jest przepis art. 1019 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym można uchylić się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, które zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby. Warunkiem skuteczności takiego wniosku jest to, że uchylenie się od skutków oświadczenia powinno nastąpić przez Sądem i jednocześnie musimy oświadczyć, czy spadek przyjmujemy, czy też odrzucamy. Uchylenie się od skutków wymaga zatwierdzenia przez Sąd. W razie wątpliwości warto skontaktować się z prawnikiem.